De laatste dag in Berlijn breekt alweer aan. Voor vandaag heb ik nog een gevuld programma. Voor mij zijn drie dagen in deze stad dan ook precies goed. Ik begon de dag met het zoeken naar een plek om te ontbijten. Er zijn genoeg plekken te vinden rondom het hostel. De paar plekken waar ik kwam liep ik echter tegen een probleem aan. Je kan er allen cash betalen. Het blijft toch het ouderwetse Duitsland… Ik ging dus opzoek naar een pinautomaat. Deze staan er genoeg, maar zijn allemaal van Euronet. Deze ATM’s vind je overal door Europa. Euronet verdient hiermee aan de argeloze toerist. Ben jij nieuw in een stad, dan heb je geen idee welke ATM je kunt gebruiken. De Euronet machines staan op toegankelijke plaatsen. Hanteren een hoge commissie en een slechte wisselkoers. Hierdoor verdient het bedrijf goed. Helaas was een echte bank vinden lastig.

Na een stuk rondlopen vond ik uiteindelijk een Deutsche bank. Hier kun je zonder problemen pinnen. Ik heb op het pleintje naast mijn hostel wat te eten gehaald. Hier staat elke dag namelijk een markt. Met een gevulde maag kon ik bijna door naar de volgende bestemming. Toen ik bij de metro naar beneden liep stond er namelijk een groep (8-10) handhavers. Dit was de eerste keer dat ik ze zag. Uiteraard heb ik die metro overgeslagen en nam ik 5 min. later (ze rijden veel) de volgende. Even het volgende station in de gaten houden of ze daar niet weer instappen, maar ze waren te druk bezig om met de hele groep iemand staande te houden…

Uiteindelijk kwam ik aan bij mijn eerste bestemming: een café waar ze traditionele pfankuchen verkopen. Nee, dit waren geen pannenkoeken, maar Berliner bollen. In Berlijn worden deze echter pfankuchen (normaal pannenkoeken) genoemd. Dit deed mij denken aan de uitspraak van Kennedy toen hij in Berlijn was. “Ich bin ein Berliner.” Hij bedoelde hiermee natuurlijk dat hij een inwoner van Berlijn is. Je kunt het echter ook lezen als dat hij een Berlijnse bol is. In de rest van Duitsland wordt de lekkernij namelijk Berliner genoemd. Ik heb nog opgezocht of de zin taalkundig klopt en dit is het geval. Zou anders natuurlijk wel een blundertje zijn. Terug naar het café. Ze verkopen de klassieke (met fruit vulling) of speciale. Van beiden koos ik er 1. De klassieke met aardbei en de speciale was iets met karamel. De smaak is vergelijkbaar met dat van een donut, alleen is dit een bol. Ik heb niet het idee dat je in Berlijn betere bollen eet dan een goede Nederlandse bakker. Uiteindelijk is het allemaal gewoon veel suiker.

Vanuit het bakkertje, ben ik doorgelopen naar het herdenk monument van de Berlijnse muur. Je kunt hier mooi zien hoe de verschillende lagen van ‘grens’ opgezet waren. Ik heb hier even rondgelopen en wat informatie gelezen. Op de onderstaande foto’s kun je mooi zien hoe de verschillende lagen opgebouwd waren. Na dit bezoek heb ik de trein genomen naar Oranienburg. In deze plaats vind je concentratiekamp Sachsenhausen. Dit kamp werd al in 1936 gebouwd. Lopend van het station naar het kamp heb ik nog wat gegeten. Per toeval bij een verrassend lekker Indiaans. Daarna liep ik door naar het kamp. Het kamp ligt zo goed als naast een woonwijk. Wanneer je naar oudere foto’s in het kamp kijkt, zie je dat dit vroeger ook al zo was. Best bijzonder…

Het kamp zelf is gratis te bezoeken. Voor € 3,50 kun je een audio guide gebruiken. Dit leek mij het geld wel waard. Grote tip: Neem oordopjes met draad mee! Anders moet je de hele tijd het apparaat, net als een telefoon, aan je oor houden om de informatie te krijgen. Het kamp is gebouwd als zijnde modelkamp voor andere concentratiekampen. Het zou een opleidingsinstituut voor de SS en kampartsen worden. In het begin werden hier vooral politieke gevangenen naartoe gebracht. Later volgden ook minderheden (Joden, zigeuners etc.). Ik vertelde al dat het kamp naast een woonwijk lag. Dit was de stad Oranienburg. Hier werden gevangen ook ingezet om dwangarbeid te verrichten. De weg naar de poort toe kon overdag dan ook gewoon door burgers gebruikt worden. Wanneer gevangen vanuit het station naar het kamp werden gebracht, kwamen lokale bewoners dit ook aanschouwen. Er werd dan bijvoorbeeld naar ze gespuugd. Bizar hoe de situatie ooit is geweest.

Het kamp is zeker een bezoekje waard als je in Berlijn bent. Twee jaar terug ben ik ook in Auschwitz geweest. Deze twee zijn niet met elkaar te vergelijken. De verhalen uit Auschwitz waren nog veel heftiger dan wat hier verteld werd. Toch laat Sachsenhausen zien hoe vreselijk een dergelijk kamp was. Dit gaat verder dan het alleen gevangennemen, uitbuiten en vermoorden van mensen. De nazi gedachten op zichzelf kun je je niks bij indenken. Zo kwamen de gevangen bijvoorbeeld binnen via toren A. In 1942 werd ‘station Z’ aangelegd. Dit was cynisch bedoeld als het eindstation. De laatste letter van het alfabet. Of als je nadenkt over de bouw van Sachsenhausen. Het complex is gebouwd in een driehoeksvorm. Dit was namelijk de meest ideale setting om vanuit alle zijden de toegangspoort in je machinegeweer vizier te hebben. Ik kan dit alleen beschrijven als bizar.

Na dit bezoek ben ik teruggegaan naar Berlijn. Er stond nog 1 ding op mijn programma. Een typisch Berlijnse lekkernij: Gemüse kebab. Je zou hier misschien niet als eerst aan gedacht hebben. Voor zover ik begrijp is de kebab, zoals wij hem kennen, ontstaan in Berlijn. Kadir Nurman wordt gezien als ‘uitvinder’ van dit broodje. De Turkse man was een gastarbeider. Met de opkomst van fast food in de jaren 60, bedacht hij het broodje gevuld met (toen nog) gehakt en groenten erin. Ik had een van de betere restaurants van Berlijn gevonden. Overal op internet vind je Mustafa’s gemüse kebab. Maar hier staat altijd een lange rij; ook toen ik er twee dagen terug per toeval voorbij liep. Er zijn natuurlijk genoeg andere zaken. Ook hierbij geldt naar mijn idee: het blijft maar kebab. Het was wel lekker hoor. Maar dit krijg je lang niet alleen meer in Berlijn…